Lejyoner hastalığı yönetmeliğinin getirdiği yükümlülükler

• Post by: legionella
• 4:01PM Haz 23, 2015
• Comments off

T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, 13 Mayıs 2015 tarihinde Lejyoner Hastalığı Kontrol Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik 29354 Sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Erişim için : http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/05/20150513-4.htm) linkini tıklayınız.

 

Ülkemizde daha önceleri lejyoner hastalığından korunma ve kontrolü konusunda değişik zamanlarda çıkarılan mevzuatlar olmakla beraber, ilk kez bir yönetmelik çıkarıldı.

Yönetmelik özetle konaklama alanlarında Legionella cinsi bakterilerin etkeni olduğu Lejyoner hastalığı ile ilişkili vaka (lar) veya bakteri üremesi tespiti öncesi ve sonrası sırasıyla koruyucu ve hastalığın kontrolü (sürveyans) ile laboratuvar hizmetlerinin yürütülmesine yönelik usul ve esasların düzenlenmesi (standardizasyon) amacıyla hazırlanmıştır.

Yönetmelikte öne çıkan diğer bir düzenleme ise lejyoner hastalığı ile ilişkili vaka (lar) veya hastane su örneklerinin rutin laboratuvar analizleri kapsamında bakteri üremesi tespiti edilmesi sonucu lejyoner hastalığının kontrol altına alınması için yapılacak sürveyans çalışmalarını kapsam ve yaptırımlarına yöneliktir.

Yayınlanan yönetmelik kısmi eksiklerine (diyaliz ve diş sağlığı üniteleri/merkezleri) rağmen Lejyoner Hastalığı ile mücadelede toplum sağlığının korunması açısından çok önemli ve yararlı olacağı açıktır.

Yönetmelik maddelerinin getirdiği hükümlerin özeti aşağıdadır.

 

1- KORUYUCU ÖNLEM VE DÜZENLEMELER

A-Rutin koruyucu önlemler

Rutin koruyucu önlemlerin uygulanacağı merkezi soğutma, ısıtma veya havalandırma sistemi kullanılan ve/veya suyun bulunduğu veya kullanıldığı alan ve mekânlar şunlardır:

1. a) Sağlık alanları: Tüm yataklı sağlık kurum ve kuruluşları.
2. b) Turizm ve rekreasyon alanları: Oteller, moteller, tatil köyleri, misafirhaneler gibi turistik konaklama birimleri, kaplıcalar, rehabilitasyon merkezleri, huzurevleri, bakımevleri, konaklamalı gemiler (yolcu gemileri), büyük alışveriş merkezleri, suyun bulunduğu veya kullanıldığı halkın ortak kullanımına açık rekreasyonel alanlar.
3. c) Diğer alanlar: Suyun kullanıldığı endüstriyel havalandırma sistemlerinin ve/veya soğutma makinelerinin kullanıldığı iş merkezleri ve işyerleri.

Risk değerlendirme ve yönetimi

• Su yönetim planı

Uygulamadan sorumlu personel

• En az lise mezunu ve İl sağlık müdürlüğünce Legionella konusunda verilen en az 8 saatlik kurs programını tamamlamış kişi.
• Konaklama biriminin sahibi ve/ya yöneticisi
• İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sunulmasından sorumlu kişi

Koruyucu önlem ve uygulamalar

Düzenli çalışan sistemler için rutin önlem ve uygulamalar

Rutin koruyucu önlemler kapsamında vaka çıkmasa dahi yataklı sağlık kurum ve kuruluşlarından su numunesi alınır.

• Düzenli temizlik
• Düzenli mekanik bakım ve onarım
• Düzenli dezenfeksiyon uygulamaları
• Düzenli ısı kontrol

En az bir hafta süre ile kapatılması sonrası açılan sistemlere yönelik önlem ve uygulamalar;              

• Sıcaklık kontrolü ve uygulamaları
• Dezenfeksiyon uygulamaları

Rutin su numunelerinin alınması

Yataklı sağlık kurum ve kuruluşları için;

• Yılda en az bir, doku-organ transplantasyon ünitesi, hematoloji veya onkoloji servisleri içeren hastanelerde ise yılda en az 2 su örneği
• Binadaki katları temsil edecek şekilde odaların duş başlıklarından ve lavabo musluklarından 100 yatağa kadar en az 5 numune, ilave her 50 yatak için ek olarak 1 numune
• Ayrıca tesiste bulunması durumunda sıcak su tankı ve soğuk su tankı ile binaya giren şebeke suyu deposundan en az ikişer numune, merkezi havalandırma sistemi soğutma kulesi ve kondansatörü, buz makinesi, termal havuz, artezyen kuyusu, artezyen su deposunun her birinden en az birer numune

B-Konaklama biriminde Lejyoner hastalığı vakası saptandığında veya su numunelerinde legionella cinsi bakteri ürediğinde,

Su sistemi (Legionella cinsi bakterilerin üremesinin engellenmesi, eradikasyonu ve kontrolü amacıyla)

• Fiziksel ve mekanik uygulamalar
• Dekontaminasyon uygulamaları;
• Termal eradikasyon
• Kimyasal eradikasyon
• Radyasyon ile eradikasyon (UV) işlemlerine tabii tutulur.

 

2-SÜRVEYANS

Vaka sürveyansı (Şüpheli veya kesin vaka)

• 0/5/2007 tarihli ve 26537 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Bulaşıcı Hastalıklar Sürveyans ve Kontrol Esasları Yönetmeliğinde yer alan lejyoner hastalığı için klinik vaka tanımına uyan vakaların olması durumunda vaka sürveyansı başlatılır.
• Laboratuvarca doğrulanan şüpheli ya da kesin vaka ilgili hekim tarafından: Toplum Sağlığı Merkezine (TSM) bildirilir.

Aktif sürveyans

• Yataklı sağlık kurum ve kuruluşlarında vaka çıkması veya rutin çalışmalar kapsamında alınan numunelerde üreme tespit edilmesi durumlarında vaka sürveyansı kapsamında aktif sürveyans çalışmaları başlatılır.
• Bu kapsamda, legionella sorumlusu tarafından ilgili hekimlerden pnömoni tanısı düşünülen hastaların lejyoner hastalığı yönünden de değerlendirilmesi istenilir. Ayrıca, geriye dönük olarak vaka arama çalışmaları başlatılır.

Çevresel sürveyans

• Lejyoner hastalığı bildiriminin ELDSNet (Avrupa Bölgesi Lejyoner Hastalığı Surveyans Ağı) üzerinden veya herhangi bir sağlık biriminden yapılması veya sağlık hizmeti veren konaklama birimlerinde yapılan rutin çalışmalar kapsamında üreme olması durumunda Müdürlük/TSM tarafından rehberde belirtilen algoritmaya göre hemen çevresel sürveyans çalışmalarına başlanır.
• Çevresel sürveyans kapsamında yataklı sağlık kurumları ve diğer tüm konaklama birimlerinde ilk, ikinci ve üçüncü incelemeler yapılır.

İlk inceleme

• Konaklama biriminde, öncelikle su sistemi değerlendirilir. Yataklı sağlık kurum ve kuruluşları daha önce belirtilen esaslar çerçevesinde, 500’den az yataklı diğer konaklama birimlerinde periferik noktalardan (katlardaki odaların sıcak su muslukları ve duş başlıklarından) en az 10 su numunesi, 500’den fazla yataklı konaklama birimlerinde ise periferik noktalardan ilave her 50 yatak için en az 1 örnek daha olacak şekilde su numunesi alınır. Su sisteminin dekontaminasyonu işlemlerine hemen başlanır.
• Konaklama birimi işleticisi tarafından su numunesi alınmasına izin verilmemesi ve/veya su sisteminin dekontaminasyonu çalışmalarına başlanmaması durumunda halka duyuru ve alan ve/veya mekânın tamamının veya bir bölümünün kapatılması gibi tedbirler de dâhil olmak üzere gerekli bütün önleyici tedbirler alınabilir

   İkinci inceleme

• İlk inceleme kapsamında su sisteminin dekontaminasyonu çalışmalarının başlamasından 24 saat sonra konaklama birimine tekrar gidilir, dekontaminasyon işlemi sırasındaki su klor düzeyi ve su sıcaklığı tespit edilir.

 

Üçüncü inceleme

• İlk incelemeden sonra en geç 15 gün içinde konaklama birimine tekrar gidilir. Konaklama biriminde yapılması gereken dekontaminasyon işlemleri yerinde değerlendirilir.
• Konaklama birimi yetkilisi tarafından imzalanan rehberin ekinde yer alan rutin kontrol önlemleri listesi ve taahhütname alınır.
• Yapılan dekontaminasyon işlemlerinin değerlendirilmesi amacı ile su örnekleri alma talimatına göre ikinci su numunesi alınır laboratuvara gönderilir. Birinci su numunesinin laboratuvar inceleme sonuçları “uygun” olarak gelmiş olsa dahi ikinci su numunesinin alınması zorunludur.
• İkinci su numunesinin analiz sonuçları geldikten sonra ilgili formlar doldurularak Kuruma gönderilir.
• İl düzeyinde yapılan çevresel sürveyans çalışmaları bildirim tarihinden itibaren en geç 30 gün içinde tamamlanır ve ilgili formlar doldurularak Kuruma gönderilir.
• İkinci su örneklemesinin analiz sonucu uygun çıkar ise konaklama biriminde rutin kontrol önlemlerine başlanır.
• Analiz sonucu uygun çıkmaz ise konaklama birimine tekrar su sistemi dekontaminasyonu işlemleri yaptırılır ve dekontaminasyonu takiben yaklaşık 3-5 gün sonra tekrar kontrol amaçlı su numunesi alınarak analiz için gönderilir. Su numunelerinin analiz sonuçları uygun çıkana kadar bu işlemler tekrarlanır.
• Vaka çıkan konaklama birimlerinde rutin kontrol önlemlerinin uygulanması Müdürlük veya TSM tarafından iki aylık periyotlarla iki yıl süreyle denetlenir. Yapılan rutin denetimler sırasında rehberde düzenlenen formlar doldurularak Müdürlüğe gönderilir.
• Hastane kaynaklı lejyoner hastalığı tespit edildiğinde; kaynak araştırması sırasında yukarıda belirtilen çalışmalara ilaveten hasta ile ilişkili olduğu düşünülen tıbbi cihazlardan da numune alınır.

3- LABORATUVARLAR

• Ulusal referans laboratuvarı
• Lejyoner hastalığı kontrol programı kapsamında yürütülen laboratuvar çalışmalarının standartlarını belirler
• Lejyoner hastalığı kontrol programı laboratuvar ağının oluşturulmasını koordine eder.
• Legionella bölge laboratuvarları
• Kurumca belirlenen ulusal standartları uygular
• Suda ve klinik örneklerde kültür yöntemiyle Legionella izolasyon ve identifikasyonunu gerçekleştirir.
• Lejyoner hastalığı laboratuvar ağı
• Ulusal referans laboratuvar, lejyoner hastalığı kontrol programı kapsamında, lejyoner hastalığının sürveyansı ve kontrolüne yönelik laboratuvar ağ yapısını oluşturur. Aynı zamanda Kurumca analiz yetkisi verilen laboratuvarların laboratuvar ağına dâhil olmasını sağlar.

Laboratuvar ağına dâhil olma kriterleri

• Laboratuvarlar, verilerinin kabul edilebilirliği açısından aşağıda belirtilen kriterler doğrultusunda laboratuvar ağına dâhil edilirler.

1. a) Suda Legionella analizi için Kurum tarafından verilen analiz yetkisine sahip olan laboratuvarlar ağa dâhil edilir.
2. b) 9/10/2013 tarihli ve 28790 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tıbbi Laboratuvarlar Yönetmeliğine göre klinik numunelerin incelenmesinde Bakanlık tarafından Legionella analizleri için test bazında referans yetkili laboratuvar olarak belirlenen bütün laboratuvarların laboratuvar ağına dâhil olması gereklidir.
3. c) Ağa dâhil olan laboratuvarlar; tanıda kurum tarafından belirlenen ulusal standartları uygular.

ç) Ağ kapsamındaki laboratuvarlar; ulusal referans laboratuvarı tarafından uygulanan laboratuvarlararası karşılaştırma ve dış kalite değerlendirme programlarına katılır ve başarılı sonuçlar almak zorundadır.

1. d) Ağa dâhil olan laboratuvarlar; ulusal referans laboratuvarı tarafından uygulanan yerinde değerlendirme programına dâhil olur.
2. e) Lejyoner hastalığı kontrol programı kapsamında klinik numune çalışan ve (c), (ç) ve (d) bendlerindeki koşulları sağlayan laboratuvarlar da müracaatları sonrasında ağa dâhil edilir.

Laboratuvarların fiziki ve biyogüvenlik şartları

• Legionella türü bakteriler, uluslararası risk sınıflandırmasında Risk Grubu-2 patojenler arasında yer alır. Risk Grubu-2 mikroorganizmalarla yapılacak çalışma Biyogüvenlik Düzeyi-2 standartlarına uygun dizaynbedilmiş laboratuvarlarda yürütülür. Bu kapsamda kurum tarafından belirlenmiş ulusal standartlar temel alınır.

Yürürlük

• Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

• Bu Yönetmelik hükümlerini Sağlık Bakanı yürütür.

İdari yaptırımlar

• Bu Yönetmelik hükümlerine aykırı davrananlar hakkında 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanununun 282 nci maddesinde yer alan idari yaptırım uygulanır.