Sağlıklı otel spa’ları nasıl olmalıdır

Clive Broadbent*

Yönetici, xclive Broadbent & Associates Pty Ltd. Canberra

 

Sağlık riskleri

Avustralya’da her yıl 55.000 spa banyosunun yanında yaklaşık olarak 20.000 tane kamu ve kişisel olarak sıcak spa havuzu satılmaktadır. Bu havuzlar pek çok Avustralyalı için eğlenceli bir meşgale olmakla birlikte NWS/Ulusal Hava Servisi sağlık departmanı tarafından yapılan çalışmalar ; çoğunluğu  otel ve motellerde olmak üzere spa havuzlarının %79 kadarının düzenli ve uygun bir dezenfeksiyondan yoksun olduğunu göstermektedir. Bu dezenfeksiyon oranının kişisel havuzlarda muhtemelen daha düşük olduğu düşünülmektedir.

Spaların iyi bir şekilde idare edilmesi sağlık risklerini ortadan kaldırmak için gereklidir. Ancak spalarda devamlılığı sağlamak yüzme havuzlarından daha zordur ve su kalitesi hızlıca bozulabilmektedir. Etkili bir dezenfektanın eksikliği, sıcaklık, türbülans ve havalandırma koşulları istenmeyen mikroorganizmaların hızlıca üreyebilmeleri için onlara ideal bir ortam sağlamaktadır. Bu  riskler deri, göz ve kulak enfeksiyonlarında hafiften, oldukça şiddetli enfeksiyonlara kadar gidebilen sorunları kapsamaktadır. Lejyoner hastalığını da içeren ekstrem akciğer enfeksiyonlarında Avustralya’nın Adelaide, Bowral ve Sunshine Coast şehirlerinde ölümler meydana gelmiştir.

Neyse ki, buralarda meydana gelen ölümler sayı olarak çok fazla değildir. Bazı yabancı ülkeler Lejyoner hastalığı salgınını yaşamışlar ve korkunç oranda ölümler meydana gelmiştir. Hollanda’da 1999 yılının Mart ayında meydana gelen salgında 28 kişinin öldüğü 242 kişinin hastalandığı iddia edilmektedir. Bu kayıplar genel olarak kontamine olmuş spaların kenarında yürüyen insanlardan oluşmaktadır. Oysaki spalar ve onlarla ilişkili ekipmanlar tatmin edici standartlarda yapılsa, dikkatli idare prosedürleri geliştirilse spa kullanımında güvenlik sağlanabilecektir. Bu duruma dezenfektan seviyesinin sıklıkla ve düzenli olarak izlenmesi, uygun dezenfektan dozlarının belirlenmesi ve su kimyasına dikkat edilmek gerekmektedir.

Spa çevresinin ve duvarlarının temizliği ile ilgili özel önlemlerin alınması ve filtrelerin düzgün bir şekilde çalışması gerekmektedir. Spa havuzlarındaki su herhangi bir birikim ve kirlenme durumunda boşaltılmalıdır.

Spa banyoları ve spa havuzları nelerdir?

Spa banyoları ve spa havuzları eğlence havuzları olup; yüzmekten çok oturmak için dizayn edilmiş  havuzlardır. Oturanlar göğüs veya boyunlarının üstüne kadar suyun altında kalmaktadırlar. Spa banyoları spa havuzlarından farklıdır, çünkü daha küçüktürler ve genel olarak su filtresi içermezler, kullandıktan sonra boşaltılırlar ve herhangi bir kimyasal su muamelesi yapılmamaktadır. Spa banyoları genelde jakuzi olarak adlandırılmaktadırlar. Spa havuzları ise genelde 4 veya daha fazla oturma yerine sahip olan suyun filtrelendiği, kimyasal uygulamanın yapıldığı fakat suyun boşaltılmadığı yerlerdir.

Pazarlama adıyla spalarda  genellikle sıcaklık 37°C’de bulunmakta ve hava ve su fıskiyeleri türbülans oluşturmaktadır. Su yüzeyinden yükselen çok sayıdaki baloncuk dağılmakta ve solunabilen zerreler oluşturmaktadır.

Spa havuzları dış ortamda veya iç ortamlarda kurulurken spa banyoları istisnasız olarak iç ortamlarda kurulmaktadır. Kapalı alanlarda kurulmuş olan spa banyoları ve spa havuzlarının iyi bir şekilde havalandırılan odalarda bulunmaları gerekmektedir.

Her iki tip spa türü de hem otellerde hem de motellerde bulunmaktadır. Spa banyoları kişisel alanlarda olup spa havuzları genellikle eğlence alanlarında ve dış kısımlarda bulunmaktadır.

Enfeksiyonları engelleme

Havuzla ilişkili enfeksiyonları engellemek için kullanıcı sayısındaki artışın spa havuzlarındaki su kalitesinde (su kimyasını muhafaza etmek, mikrobiyal yük ve etkili filtrasyon) hızlı bir bozulmaya yol açabildiğini kabul etmek gerekmektedir. Spalardaki su kalitesinin devamlılığı itina gerektirmektedir.

Eğer kendi spanıza sahipseniz kendi bölgenizdeki veya ülkenizdeki sağlık departmanı yasalarının bu konu ile ilgili olan düzenlemelerinden haberdar olmanız gerekmektedir.

Kimyasalların doğru kullanımı spanızın güvenli bir eğlence sağlamasını garanti etmektedir. Doğru kimyasal şartları, spa ve ekipmanları korumak için gereklidir. Spa havuzlarından sorumlu personellerin, dezenfektan seviyesi, pH, alkaliniteyi kapsayan önemli su kalite testlerinin performansı için prosedürleri tamamen öğrenmelidirler.

Spa havuzlarının dezenfeksiyonu  (spa havuzları aynı anda birkaç kişi için uygundur ve otellerin eğlence alanları ve dış ortamlarda bulunurlar)

-Su şartlarını ve dezenfektan seviyesini kontrol etmek için her zaman klor ölçümü yapan DPD ayıracı veya test stripleri ile test kiti kullanılmalıdır. Test kitleri 0 ila 4mg/L’ye kadar değer aralığında ölçüm sağlamaktadırlar. Test kitleri ve test striplerinin kullanımı kolay olup yerel havuz malzemeleri satan yerlerden kolaylıkla temin edilebilmektedirler.

-Her zaman suya kimyasal eklenmelidir, kimyasala su eklenmemelidir. Asla kimyasallar önceden karıştırılmamalıdır, aksi takdirde patlama veya yangınlar meydana gelebilmektedir.

-Kimyasal ölçümü sırasında filtre pompası çalıştırılmalıdır, ancak hava üfleme cihazı çalıştırılmamalıdır.

-Kimyasal uygulamalarında kimyasalın etiketinde yazan talimatlara uyulmalıdır.

-Kimyasala dokunmadan önce ve sonra eller yıkanmalıdır.

-Spa suyu kullanılmadan önce ve kullanıldığı zamanlarda ölçülen test sonuçları tablo halinde belirtilmelidir.

 

Ortak olarak kullanılan Dezenfektanlar              Dezenfektan seviyesi*(mg/L)            Minimum alkalinite**(mg-L                toplam pH

 

BCDMH tabletleri (Brom)                                                           4-8                                                  150                                                     7.2 – 8.0

Sodyum hypoklorit (Clor)                                                            2-4                                                  60                                                      7.2 – 7.8

 

 

*Spayı kullanan insanların sayısına bağlı olarak gereken dezenfektan miktarı; su sıcaklığı, havalandırma miktarı, spanın dışarıda veya içeride olup olmadığı.

**Üreticinin talimatlarına ilişkin toplam alkalinite, pH ve kalsiyum sertliği spa yüzeyi ve ekipmanlarının korunmasının sağlanması için takip edilmelidir.

-Spaya girmeden önce dezenfektanın gerekli seviyeye ulaştığından emin olmak için en az 30 dk. beklenmesi gerekmektedir. Bu süre tüm bakterilerin ölmesi için gereklidir.

-Kimyasal stabilizerler (izosiyanürik asit) veya stabilize edilmiş klor ürünleri (sodium diklorsiyanürat veya triklorsiyanürat) sadece dış ortamlarda bulunan spa havuzları için uygundur ve içeride bulunan spa havuzlarında kullanılması yasaktır.

-Ev dezenfektanı kullanılmamalıdır çünkü sağlık için zararlıdırlar.

-Bir hafta veya daha uzun süre ile dezenfekte edilmeyen spa havuzlarını veya görünebilir alg içeren spa havuzlarını şok dezenfeksiyon amacıyla 10mg/L sodyum hipoklorit eklenmeli ve normal kullanım seviyesine gelmesi için en az iki saat süreyle sirküle olması sağlanmalıdır. 1000 litre kapasiteli bir havuzun her litresi için %12.5 oranında hazırlanmış 80 mL hipoklorit, 10mg/L sodium hipokloriti vermektedir.

Rutin spa havuz işletimi

Spa kullanılmasa bile su her gün en az 2 saat süreyle filtre edilmelidir. Kullanımdan sonra en az bir saat süreyle filtre çalıştırılmalıdır.

-Filtre düzenli olarak kontrol edilmeli ve temizlenmelidir.

-Haftalık olarak suyun en az %10’u değiştirilmeli yerine temiz su eklenmelidir. Daha yoğun olarak kullanılan spalarda değiştirilen su miktarı çözünmemiş katıların birikimini engellemek için arttırılmalıdır.

-Periyodik olarak tüm su değiştirilmelidir (en az 3 ayda bir olmak üzere).

-Spa yüzeyi ve çevreleri fayans ile kaplanarak temiz tutulmalıdır.

-Periyodik olarak (aylık periyotlar) spa havuz suyundan bakteriyolojik analizler için örnek alınmalıdır. Bu durum su uygulamalarının ve dezenfeksiyonunun etkinliğini onaylamak için gereklidir.

 

Spa banyonuz için sağlık bakımı  (spa banyoları genellikle otel odalarında bulunmaktadır)

Sirkülasyon sistemi, spa sistem temizleyicisi ile birlikte düzenli olarak su püskürtmelidir ve bu husus spa banyosunun yanına okunabilir şekilde koyulmalıdır. Temizleme kullanıma bağlı olarak en az aylık olarak yapılmalıdır.

Ticari spa banyo temizleyicisi/dezenfektan uygulaması 15 dk.’dır. Banyo boşaltıldıktan sonra nemli kıyafetlerle temizlenmelidir.

Klor gibi okside edici biyositlerle temizlik yapmak, krom plastik yüzeylerde zararlı olabilir ve bu nedenle akılcı olmayabilir.

Spa havuzları ve spa banyoları için güvenlik kuralları

Yapılmaması gerekenler:

-Çocukların denetlenmemiş spaları kullanmalarına izin vermek,

-Spa sıcaklığını 40°C’nin üzerinde tutmak (ideal sıcaklık aralığı 35-37°C’dir),

-15dk.’dan daha uzun süre spayı kullanmak,

-Alkol tüketimi ile birlikte spayı kullanmak,

-Başınızı suyun altında tutmak,

-Su yutmak,

-Hamileyken spa kullanmak,

-İlaç veya alkol etkisi altındayken spa kullanmak,

-Akan veya açıkta bulunan yara varken, kendinizi iyi hissetmezken, kirli bir vücut ile spa kullanmak,

-Kalp ritmi bozukluğunda akut enfeksiyon sırasında spa havuzu kullanmak,

-Spa havuzu izole eden güvenli duvarları olmayan havuzları kullanmak.

Detaylı bilgi

Spaları kapsayan  AS 2610 ve 3861 Avustralya Standartları.

Daha fazla kılavuz dokümanları, sağlık departmanlarından ve National  Environmental  Health Monograph, Spalar için su kalitesi kılavuzundan bulunabilir (1996). Bu monografi, Federal Department of Health and Aged Care tarafından oluşturulmuş olup Public and Environmental Health Service, South Australian Department of Human Services tarafından basılmıştır.

*Clive Broadbent, Lejyoner hastalığı riskleri için önleyici ölçümler konusunda uzman Canberra temelli danışmandır. Fellow of the Institution (Avustralya) mühendislerindendir ve Avustralya ve diğer yabancı ülkelerdeki pek çok bina için kapsamlı Legionella risk yönetim stratejileri geliştirmiştir. 120’ün üzerinde teknik yayını bulunmakta ve Avustralya standartlarında ilişkili birçok komitenin başkanıdır.

Çeviren: Cansu Vatansever-İÜ Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü

Categories: Bilim'den